Unieke reis naar Peru: De Moche Route, is een gastblog van onze vriendin Steph Dyson-Worldly Adventurer, geïnspireerd op haar recente reis door Noord-Peru, waar ze tevens ook de kans kreeg om RESPONSible ecotoerisme in de Utcubambavallei te ervaren. Beide bestemmingen maakten deel uit van een grotere route die we voor haar hebben kunnen organiseren. Zonder nog langer te introduceren laten we je nu leiden door Steph eigen woorden en foto´s van haar reis.
Terwijl de dramatisch gebouwde Machu Picchu bij Cuzco in het zuiden van Peru de meeste aandacht krijgt van degenen die naar Peru reizen, heeft de noordelijke helft van het land ook meer dan genoeg oude – en dan bedoelen we echt oude – ruïnes.
Een van de meest interessante culturen, ondanks dat die maar nauwelijks bekend is, is de Moche. Zij leefden langs de noordkust tussen 100 en 700 na Christus en de overblijfselen hiervan zijn gemakkelijk te bezoeken met een tour vanuit Chiclayo. Niet alleen maakt een reis hier naartoe een authentieke en cultureel meeslepende ervaring van Peru mogelijk, het biedt je daarnaast ook volop mogelijkheden om te leren over het duurzame plattelandstoerisme waar de lokale mensen je graag rondleiden en over vertellen.
De schatten van El Señor de Sipán
Ten noorden van Chiclayo, gelegen op ongeveer 11 kilometer afstand, is het Museo Nacional Tumbas Reales de Sipán te vinden: een echt hoogtepunt van de Moche route en een duidelijk voorbeeld van de schoonheid van reizen buiten de meest bezochte routes in Peru.
Hier vind je prachtige schatten die zijn opgegraven in Huaca Rajada, een oude Moche tempel gebouwd met adobe bakstenen, gelegen ten zuiden van Chiclayo. Deze tempel is pas in 1987 ontdekt, en er wordt gezegd dat dit museum zelfs zijn zuster-museum in Lima overtreft wat betreft zijn verzameling Moche-voorwerpen.
Arturo, mijn gids, heeft uitgebreid verteld over de spectaculaire voorwerpen in het graf van El Señor de Sipán (´De Heer van Sipán´), een Moche-leider die begraven is met een extravagante collectie goud waaronder sierlijke borstspieren, borstplaten en een gouden staf bekend als El Cetro Cuchillo. Het museum toont ook enorme kettingen gemaakt van spondylus schelpen, waarvan sommigen tot wel zes kilo wegen! Deze werden opgegraven naast de belangrijke heerser en sindsdien zijn ze zorgvuldig bewaard door deskundigen.
Manos con Talento en wild katoen in het Pómac-bos
Nog 45 kilometer verder naar het noordoosten, waarvoor je door een landschap vol rijst- en suikerrietvelden moet reizen, ligt Batán Grande, een andere belangrijke archeologische vindplaats. Deze plek bevindt zich binnen de grenzen van het Santuario Historico Bosque de Pómac.
Dit grote reservaat met een terrein van 5.000 hectare werd opgericht om een bos gedomineerd door algarrobo te beschermen. Algarrobo is een soort inheemse boom die alleen kan bloeien in zandige, door droogte geteisterde gebieden. Vanuit de zaadjes produceren de lokale gemeenschappen algarrobina, siroop dat wordt gebruikt bij het bakken en kan worden geproefd in de kleine winkeltjes in het bezoekerscentrum, waar je het zult tegenkomen in de vorm van zoete, toffee-achtige koekjes.
Hier ontmoette ik Betty en Esmeralda, twee vrouwen uit Poma III, een dorpje net buiten de grenzen van het bos. Zij maken deel uit van het weefcollectief Manos con Talento (getalenteerde handen), wat slechts een van de vele gemeenschapsprojecten die door het reservaat worden ondersteund is. Het doel van het reservaat en van de gemeenschapsprojecten is het ontwikkelen van duurzaam plattelandstoerisme in dit gebied.
Betty en Esmeralda lieten me zien hoe ze garen maakten van het wilde katoen dat in overvloed groeit in het bos. Het wilde katoen onderscheidt zich van gedomesticeerd katoen door het feit dat het voorkomt in kleuren als bijvoorbeeld bruin en limoengroen. Ze beginnen met het nauwkeurig verwijderen van de zaadjes, die zwart en glad zijn zoals die pitjes van een watermeloen, en het kan tot wel 15 dagen duren voor ze genoeg zaadjes verkregen hebben om een kilo garen van te maken. Daarna spoelen ze het katoen met de hand met behulp van houten wielen.
Voor het weven wordt een traditioneel weefgetouw, gemaakt uit hout, gebruikt. Dit specifieke weefgetouw wordt beschouwd als een van de oudste soorten ter wereld. Ik mocht kijken hoe Betty het aan één kant van de boom vast maakte, om het weefgetouw strak te trekken en de ander zat vast aan een riem om haar middel. Voordat ze me een aantal voorwerpen van hun collectie liet zien, met prachtige patronen van hagedissen en bladeren ongetwijfeld geïnspireerd door de flora en fauna van het bos, vertelde ze me dat het ongeveer twee volle dagen kost om een klein kleed te maken dat je aan de muur zou kunnen hangen.
Nadat ze hadden geleerd hoe je moet weven, wat daarvoor een traditionele Peruaanse vaardigheid was die verloren was gegaan in hun gemeenschap, begonnen Betty en Esmeralda met de andere vrouwen in Poma III met het maken van prachtige portemonnees, dekens en zelfs katoenen babykleren in pastelbruine kleuren.
Weven in het Santuario Histórico Bosque de Pomac.
Batán Grande en de Sicán cultuur
Het volgende onderdeel op het programma was een wandeling door de vochtige lucht naar de belangrijkste archeologische vindplaats van het bos: Batán Grande (staat ook wel bekend als Complejo Arqueológico Sicán). Daar zijn we naar de top van de adobe Huaca Las Ventanas geklommen. Dat betekent Tempel van de Ramen en verwijst naar de enorme gaten aan de zijkanten en de bovenkant van het bouwwerk bedekken – bewijs van de ´huaqueros´ of plunderaars die de archeologen zijn voorgegaan in het blootleggen van oude schatten hier.
Bovenop de Huaca de las Ventanas.
Gelukkig is de dichtbijgelegen Huaca de Oro, een andere adobe-piramide die door wind en regen inmiddels meer lijkt op een berg modder dan een belangrijke ceremoniële structuur, niet leeggeplunderd. Daar vonden archeologen het met goud gevulde graf van EL Señor de Sicán, de leider van de Sicán-cultuur volgens welke de Moche leefde. Batán Grande, de hoofdstad, werd ongeveer tussen 800 en 1100 na Christus bewoond.
In de buurt van Túcume, in de Vallei van de piramides, is het mogelijk om nog meer van deze cultuur te zien en te genieten, aangezien de Moche hier in 1100 na het verlaten van Batán Grande heen trokken. Wat ook interessant is om te doen hier, is leren over het gemeenschapswerk dat wordt geleid door het bekroonde Site Museum dat hier gevestigd is.
De Vallei van de piramides van Los Horcones de Túcume.
Een van de archeologen, Manuel, leidde mij rond bij de workshops, die een belangrijk deel uitmaken van het gemeenschapswerk dat nu gedaan wordt. Het gemeenschapswerk heeft zich inmiddels gericht op het aanmoedigen van lokale mensen om hun cultuur en tradities te waarderen. Hun projecten gaan tevens ook hand in hand met het toerisme, omdat ze graag willen laten zien dat belangstelling voor de omliggende archeologische vindplaatsen een heel positief economisch effect kan hebben voor de lokale steden.
Op het terrein van het museum kun je een workshop doen met kinderen en volwassenen, waar je replica´s maakt van het sierlijke aardewerk dat is opgegraven in de nabijgelegen ´huacas´ of tempels. Naast hun bevindt zich nog een andere workshop, gewijd aan metallurgie: het maken van prachtige sieraden die op de ambachts beurzen van het museum worden verkocht. De laatste ruimte die we bezochten was een lokaal waar schoolkinderen leren over recycling; een grote kast met glazen deuren stelt heel veel voorwerpen gemaakt van plastic flessen tentoon, er zijn zelfs handtassen gemaakt van geweven stroken plastic te zien!
Aardewerk gemaakt tijdens de workshops in het Site Museum in Tucume.
Hoewel er nog een lange weg te gaan is voordat de recyclingsgewoonten van de stad echt veranderen, legde Manuel uit hoe enthousiast de jonge leerlingen waren tijdens de tijd die ze doorbrachten bij de recycling-workshop. Daarna bracht hij me naar een kleine tuin waar plantenbakken, gemaakt van plastic flessen en in de vorm van dieren aan een pergola hangen, en waar een gebouw bijna volledig gebouwd van gerecyclede materialen staat! Het is een bewijs van de toewijding aan het ontwikkelen van een milieuvriendelijke en duurzame houding van het museum en van de gemeenschap.
Weet je hoe Steph op het idee kwam om de unieke reis naar Peru: de Moche Route te doen? Neem contact op met onze reisspecialisten en je zult het ontdekken!
Wil je graag een glimp opvangen van een vergelijkbare reisroute, maar iets uitgebreider? Check onze webpagina!
En wil je gelijk contact met ons opnemen? Vul dan onze korte vragenlijst in of stuur ons een e-mail op nederlands @ responsibletravelperu.com
Alle foto’s, behalve omslagfoto (van Bernard Gagnon – Own work, CC BY-SA 3.0), zijn van Steph Dyson.